मुगाला कमाल १३००० रुपये भाव !
खान्देशातील बाजार समित्यांमध्ये मुगाची आवक मागील वर्षीच्या तुलनेत घटली आहे. सध्याचे दर 11,800 ते 13,000 रुपये प्रति क्विंटलच्या शिखरावर चढ-उतार होतात, अलीकडच्या काही दिवसांमध्ये चालू सरासरी 12,000 रुपये.
कमी उत्पादनास कारणीभूत घटक भिन्न आहेत. तापी, गिरणा आणि पांझरा नद्यांच्या काठी सुपीक प्रदेशात मुगाचे उत्पादन अंदाजे दोन ते अडीच क्विंटल प्रति एकर इतके मर्यादित आहे. गतवर्षी अतिवृष्टीने मुगाच्या पिकाचे नुकसान झाले होते. याउलट, यावर्षी कमी झालेल्या पावसाचा ओलावा असलेल्या भूभागातील पिकावर विपरित परिणाम झाला. ऑगस्टमध्ये उत्पादनात 60% घट अपेक्षित आहे. तापी, गिरणा, पांझरा, अनेर नद्यांसह सातपु नजीकच्या परिसरातील मुगाची पिकेच तग धरू शकली. ऑगस्टमध्ये दीर्घकाळ कोरडे पडणारे, 27 दिवस टिकणारे, प्रखर सूर्यप्रकाशामुळे पिकाच्या वाढीस तडजोड होते. काही शेतकऱ्यांनी ‘पॅट’ आणि तुषार सिंचन यांसारख्या पारंपारिक सिंचन पद्धतींचा अवलंब केला, ज्याचा परिणाम अजूनही नेहमीच्या तुलनेत निम्म्याने झाला.
आव्हाने असतानाही बाजार समित्यांमध्ये मुगाचा पुरवठा ठप्पच आहे. चोपडा बाजार समितीत गेल्या २० दिवसांत मुगाची आवक अधूनमधून होत असून, दररोज सरासरी ३५ क्विंटल आवक होत आहे. या आठवड्यात, दर किमान 11,700 ते कमाल 13,000 रुपये प्रति क्विंटल दरम्यान होते. खान्देशात धुळ्यातील शिरपूर, नंदुरबार, शहादा, जळगावातील अमळनेर अशा मोजक्याच बाजारपेठांमध्ये मुगाची आवक झाली असून, तीही तुटपुंजी आहे. जळगाव बाजार समितीतही गेल्या काही आठवड्यांत मर्यादित आवक झाली असून, मुगाचा सर्वाधिक भाव १३,००० रुपये प्रतिक्विंटलवर पोहोचला आहे. तथापि, उत्पादनाला फटका बसल्याने आणि वाढत्या मजुरीमुळे, अनेक शेतकऱ्यांना हे दरही अव्यवहार्य वाटतात. काहींनी त्यांच्या मुगाच्या पिकातून केवळ 5-10% उत्पन्न नोंदवले. विशेष म्हणजे, या वर्षी सरासरी 12,000 रुपये असलेले मुगाचे दर गेल्या वर्षीच्या सरासरी 10,000 रुपये प्रति क्विंटलपेक्षा जास्त आहेत.
